Χαρακτηριστικά ΔΕΠΥ
Η Διάσπαση Προσοχής είναι αποτέλεσμα μιας νευροβιολογικής δυσλειτουργίας στον προμετωπιαίο λοβό (prefrontal cortex) Όταν τα άτομα με διάσπαση προσοχής προσπαθούν να συγκεντρωθούν η δραστηριότητα του προμετωπιαίου λοβού περιορίζεται αντί να αυξάνεται, όπως συμβαίνει στα άτομα με φυσιολογικούς εγκεφάλους.Άτομα με διάσπαση προσοχής δείχνουν συμπτώματα όπως φτωχή εσωτερική επιτήρηση, μικρό εύρος προσοχής, εύκολη απόσπαση, αποδιοργάνωση, υπερδραστηριότητα (παρόλο που τα μισά μόνο από τα άτομα με διάσπαση προσοχής είναι υπερκινητικά), προβλήματα στον έλεγχο των παρορμήσεών τους, δυσκολία στο να μάθουν από παλιά λάθη, έλλειψη πρόνοιας για το μέλλον, και αναβλητικότητα.
Είναι, κατά τον ψυχίατρο Amen, βασικά μια γενετικά κληρονομούμενη δυσλειτουργία του προμετωπιαίου λοβού, εξαιτίας εν μέρει μιας έλλειψης της Ντοπαμίνης. Παρακάτω είναι μερικά κοινά χαρακτηριστικά της Διάσπασης Προσοχής που καθαρά σχετίζουν την δυσλειτουργία με τον προμετωπιαίο λοβό:
1) Όσο πιο σκληρά προσπαθείς, τόσο χειρότερα γίνεται Η έρευνα έχει δείξει πως όσο περισσότερο τα άτομα με διάσπαση προσοχής προσπαθούν να συγκεντρωθούν, τόσο χειρότερα γίνονται τα πράγματα για αυτούς. Η δραστηριότητα στον "πμλ" (προμετωπιαίο λοβό) μειώνεται αντί να αυξάνεται. Όταν ένας γονιός, δάσκαλος, προϊστάμενος, διευθυντής βάζει περισσότερη πίεση σε ένα άτομο με διάσπαση προσοχής, αυτό γίνεται λιγότερο αποτελεσματικό.
Πολύ συχνά όταν συμβαίνει αυτό, ο γονιός, ο καθηγητής, το αφεντικό ερμηνεύει την ελαττωμένη επίδοση σαν εσκεμμένη κακή διαγωγή και έτσι σοβαρά προβλήματα παρουσιάζονται. Ένα πελάτης του γιατρού λέει χαρακτηριστικά "όποτε το αφεντικό μου βάζει έντονη πίεση να κάνω καλύτερα την εργασία μου, η επίδοσή μου χειροτερεύει αισθητά, παρόλο που προσπαθώ ειλικρινά να τα πάω καλύτερα..."
Παρόλο που είναι αληθές πως όλοι αποδίδουν καλύτερα με τον έπαινο, είναι άκρως απαραίτητος για τα άτομα με Διάσπαση Προσοχής. Όταν ο προϊστάμενος παρακινεί ένα άτομο με ΔΕΠ να τα πάει καλύτερα με θετικό τρόπο, γίνεται πιο αποτελεσματικός. Όταν είναι κάποιος γονιός, δάσκαλος, προϊστάμενος ενός ατόμου με ΔΕΠ, είναι πολύ πιο αποτελεσματικό να χρησιμοποιεί τον έπαινο και την ενθάρρυνση παρά την πίεση.
Τα άτομα με διάσπαση προσοχής τα πάνε ιδιαίτερα καλά σε περιβάλλοντα που είναι ενδιαφέροντα, συναρπαστικά και σχετικά άνετα.
2) Μικρό Εύρος Προσοχής
Το μικρό εύρος προσοχής είναι σημείο κατατεθέν την Διάσπασης Προσοχής. Τα άτομα με ΔΕΠ δυσκολεύονται να διατηρήσουν την προσοχή και την προσπάθειά τους για παρατεταμένα διαστήματα. Η προσοχή τους έχει την τάση να ταξιδεύει και βρίσκονται συχνά εκτός εργασίας, σκεπτόμενοι ή κάνοντας πράγματα άσχετα με την εργασία που έχουν αναλάβει.
Ένα χαρακτηριστικό που μπορεί να μπερδέψει τους άπειρους επαγγελματίες υγείας είναι ότι τα άτομα με ΔΕΠ δεν έχουν μικρή προσοχή για όλα τα θέματα. Πολύ συχνά τα άτομα με ΔΕΠ μπορούν να προσέξουν πολύ καλά θέματα που είναι νέα, πρωτότυπα, έντονα διεγερτικά, ενδιαφέροντα, ή που προξενούν φόβο. Αυτά τα θέματα παρουσιάζουν αρκετή διέγερση έτσι ώστε να ενεργοποιούν τον προμετωπιαίο λοβό και έτσι το άτομο μπορεί να επικεντρωθεί και να συγκεντρωθεί.
Ένα παιδί με ΔΕΠ μπορεί να τα πάει περίφημα σε μια κατάσταση ένας προς έναν αλλά να αποτύχει εντελώς σε μια τάξη 30 ατόμων.
"Το παιδί μου με διάσπαση προσοχής, για παράδειγμα, συνήθιζε να κάνει 4 ώρες για να ολοκληρώσει το διάβασμα μισής ώρας, συχνά βγαίνοντας και εκτός θέματος, αν του έδινες όμως ένα περιοδικό για αυτοκίνητα, θα το διαβάσει αμέσως..."
Τα άτομα με Διάσπαση προσοχής έχουν χρόνια προβλήματα να προσέχουν συνηθισμένες, καθημερινές εργασίες (ρουτίνας) όπως τις σχολικό διάβασμα, τις αγγαρείες, την γραφειοκρατεία.
Πολλά ενήλικα ζευγάρια παρατηρούν πως στην αρχή της σχέσης, ο ενήλικος σύντροφος με ΔΕΠ μπορούσε να προσέχει τον άλλον για ώρες. Η διέγερση της νέας αγάπης τον βοηθούσε ή την βοηθούσε να συγκεντρωθεί. Αλλά όσο η φρεσκάδα και η διέγερση της σχέσης περιορίζεται (όπως συμβαίνει με όλες τις σχέσεις), το άτομο με διάσπαση προσοχής, έχει μεγαλύτερη δυσκολία να προσέξει τον σύντροφό του και η ικανότητά του να ακούει περιορίζεται.
3) Εύκολη Απόσπαση:
Ο προμετωπιαίος λοβός στέλνει σήματα σε τμήματα του εγκεφάλου τα οποία περιορίζουν την λήψη ερεθισμάτων από το περιβάλλον ώστε να μπορεί κανείς να συγκεντρωθεί. Όταν ο προμετωπιαίος λοβός υπολειτουργεί, δεν "εξασθενίζει" επαρκώς τα αισθητήρια όργανα του μυαλού και έτσι πολύ μεγάλη διέγερση βομβαρδίζει την ίδια στιγμή το νού. Η απόσπαση της προσοχής είναι ορατή σε πολλά διαφορετικά σημεία της ζωής ενός ατόμου με ΔΕΠ.
Στην σχολική τάξη, κατά την διάρκεια ενός meeting ή όταν ακούει κανείς τον σύντροφό του, το άτομο με ΔΕΠ τείνει να παρατηρεί, άλλα πράγματα που συμβαίνουν και έχει δυσκολία να παραμείνει στο εν λόγω θέμα. Τα άτομα με διάσπαση προσοχής τείνουν να κοιτούν το χώρο (γύρω-γύρω), να μοιάζουν βαρεμένοι, να ξεχνούν που κατευθύνεται η συζήτηση, να διακόπτουν προσθέτοντας "άσχετες" πληροφορίες. Η εύκολη διάσπαση τους, τους καθυστερεί πολύ μέχρι να ολοκληρώσουν μια εργασία.
4) Παρορμητικότητα
Η έλλειψη ελέγχου των παρορμήσεών τους, δημιουργεί σε πολλά άτομα με ΔΕΠ σοβαρά προβλήματα. Μπορεί να μιλήσουν με ακατάλληλο τρόπο σε γονείς, δασκάλους, επιτηρητές, συναδέλφους ή πελάτες.
Αποφάσεις βασισμένες σε ανεπαρκή μελέτη είναι επίσης σχετικές με την παρορμητικότητα. Αντι να εξετάσουν κάποιο πρόβλημα, πολλά άτομα με διάσπαση θέλουν άμεση λύση και ενεργούν χωρίς την απαραίτητη προνοητικότητα. Επίσης δημιουργούνται προβλήματα να ακολουθήσουν τους καθιερωμένους τρόπους στην εργασία τους. Πηγαίνουν κατευθείαν στην κορυφή αντί να εργαστούν μέσω της ιεραρχίας. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην σχέση μεταξύ συναδέλφων και άμεσα προϊσταμένων Η παρορμητικότητα μπορεί επίσης να οδηγήσει σε θέματα όπως να πει κανείς ψέματα (λέγοντας το πρώτο πράγμα που του έρχεται στο μυαλό), να έχει κανείς παράλληλες σχέσεις, και να κάνει υπερβολικά έξοδα. (δημιουργούν ντροπή και ενοχή αυτές οι συμπεριφορές)
Πόσοι από εσάς είστε παντρεμένοι ?
"Χρειάζεται να λέμε ό,τι σκεπτόμαστε όταν είμαστε μέσα σε ένα γάμο?"
όχι βέβαια
Οι σχέσεις χρειάζονται τακτ. Εξαιτίας της παρορμητικότητας και έλλειψης πρόνοιας, πολλά άτομα με ΔΕΠ λένε το πρώτο πράγμα που τους έρχεται στο μυαλό. Και αντί να πουν συγνώμη που είπαν κάτι που πλήγωσε τον άλλο, θα προσπαθήσουν να βρουν μια αιτία για αυτό που είπαν κάνοντας τα πράγματα ακόμα χειρότερα.
"Ένα παρορμητικό σχόλιο μπορεί να καταστρέψει ένα ωραίο βραδινό, ένα Σαββατοκύριακο, ακόμα και ένα ολόκληρο γάμο"
5) Κακή οργάνωσηΗ κακή Οργάνωση είναι ένα ακόμα σήμα κατατεθέν της ΔΕΠ. Περιλαμβάνει κακή οργάνωση ενός φυσικού τόπου, όπως δωμάτιο, τσάντα, χαρτοφύλακες, συρτάρια, ντουλάπια όπως επίσης και κακή οργάνωση του χρόνου. Συχνά όταν βλέπεις τον χώρο εργασίας ατόμου με ΔΕΠ, αναρωτιέσαι πως μπορεί και εργάζεται με τέτοιες συνθήκες. Έχουν συχνά πολλά ντοσιέ που στηβάζουν τα έγγραφά τους, ο χειρισμός των εγγράφων τους, είναι δύσκολο να κρατηθεί απλός και ξεκάθαρος. Και φαίνεται να έχουν ένα σύστημα αρχειοθέτησης που μόνο οι ίδιοι μπορούν να αποκωδικοποιήσουν (και αυτό στις καλές τους μέρες)
Πολλά άτομα με ΔΕΠ χρόνια καθυστερούν, (είναι άνθρωποι της τελευταίας στιγμής) και αναβάλλουν τις εργασίες τους μέχρι το τελευταίο δυνατό λεπτό.
Έχουν την τάση τέλος να χάνουν την αίσθηση του χρόνου, το οποίο συνεισφέρει στην αργοπορία.
6) Ξεκινάνε πολλά σχέδια, ολοκλήρώνουν λίγα
Η ενέργεια και ο Ενθουσιασμός ατόμων με ΔΕΠ, συχνά τους ωθεί να ξεκινούν πολλά σχέδια (projects). Δυστυχώς, η εύκολη απόσπασή τους και η μικρή δυνατότητα για προσοχή, εμποδίζει την ικανότητά τους να τα ολοκληρώσουν.
Ένας διευθυντής ραδιοφωνικού σταθμού με διάσπαση προσοχής μας λέει πως ξεκίνησε 30 σχέδια το προηγούμενο έτος από τα οποία ολοκλήρωσε μόνο τα 5.
8) Διάθεση "πεσμένη" και αρνητικός τρόπος σκέψης
Πολλά άτομα με ΔΕΠ τείνουν να αλλάζουν διαθέσεις (moody), να εκνευρίζονται πιο εύκολα, και να είναι αρνητικοί.
Επειδή ο πμλ υπολειτουργεί, δεν μπορεί να ηρεμήσει το limbic system, το οποίο υπερλειτουργεί και οδηγεί σε θέματα ελέγχου της διάθεσης.
Με ένα άλλο λιγότερο εμφανές σύμπτωμα τα άτομα με ΔΕΠ ανησυχούν ή υπερσυγκεντρώνονται σε αρνητικές σκέψεις, σαν ένα τρόπο να αυτοδιεγερθούν. Αν δεν βρίσκουν σύγχηση από το περιβάλλον τους, την ψάχνουν στο εσωτερικό τους.
Έχουν συχνά μια διάθεση "θα χαθεί ο κόσμος" που τους απομακρύνει από τους άλλους.
Παλαιότερα η Διάσπαση Προσοχής θεωρείτο μια πάθηση υπερκινητικών παιδιών που έφευγε με την εφηβεία. Σήμερα ξέρουμε πολύ καλά πως τα περισσότερα άτομα με ΔΕΠ δεν ξεπερνούν τα συμπτώματα και πως συχνά παρουσιάζεται σε κορίτσια και γυναίκες. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι 17.000.000 άτομα έχουν ΔΕΠ
____________________
Daniel G. Amen, M.D., is a clinical neuroscientist, psychiatrist, and brain-imaging expert who heads up the world-renowned Amen Clinics. He is a Distinguished Fellow of the American Psychiatric Association and has won numerous writing and research awards. He writes a monthly column in Men's Health called "Head Check" and has published nineteen books, numerous professional and popular articles, and a number of audio and video programs. His books include Making a Good Brain Great (Harmony Books; October 2005;$24.00US/$34.00CAN; 1-4000-8208-0), Preventing Alzheimer's, Healing Anxiety and Depression, Healing the Hardware of the Soul, Healing ADD, and the New York Times bestseller Change Your Brain, Change Your Life. He is an internationally renowned keynote speaker and a popular guest expert for the media, with appearances on CNN, the Today show, The View, and other venues
Σχόλια